Xét nghiệm test nhanh: Cẩn thận nhầm Covid-19 với sốt xuất huyết (02/04/2020)

Ngày 31/3, Hà Nội đã triển khai 4 điểm test nhanh Covid-19 tại quận Đống Đa và Hai Bà Trưng. Trong số hơn 750 trường hợp được xét nghiệm nhanh thì phát hiện 3 mẫu dương tính. Cả 3 đã được chuyển đến Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương theo dõi, đồng thời mẫu bệnh phẩm được xét nghiệm lại để khẳng định chắc chắn. 

Ngày 1/4, xét nghiệm lại bằng reatltime RT-PCR cho kết quả âm tính.

BS Trần Văn Phúc, Khoa Chẩn đoán hình ảnh, Bệnh viện Đa khoa Xanh – Pon cho biết, xét nghiệm test nhanh, cẩn thận nhầm Covid-19 với sốt xuất huyết.

Lực lượng y tế lấy máu xét nghiệm nhanh Covid-19 cho người dân tại Trường THCS Đống Đa. Ảnh: Hồng Phú 

BS Phúc dẫn chứng: Hai bệnh nhân ở Singapore bị Covid-19, nhưng ban đầu đã bị chẩn đoán nhầm với sốt xuất huyết.

Chẳng hạn: Bệnh nhân là một người đàn ông 57 tuổi, khai thác bệnh sử không có yếu tố dịch tễ, bệnh nhân không đi du lịch, không tiếp xúc với người bị bệnh Covid-19.

Ngày 9/2, bệnh nhân vào viện khám vì bị ho trước đó 3 ngày, xét nghiệm máu thấy tiểu cầu giảm, Xquang phổi bình thường; bác sĩ cho làm xét nghiệm sốt xuất huyết, kết quả âm tính. Bộ xét nghiệm Test nhanh phát hiện kháng thể IgM và IgG do Hàn Quốc sản xuất.

Về điều trị tại nhà, bệnh nhân vẫn sốt cao liên tục, nên phải đến một phòng khám khác. Tại đây, bệnh nhân được làm xét nghiệm lại công thức máu thấy bạch cầu giảm rất nhiều, xét nghiệm sốt xuất huyết lần này dương tính; Test nhanh phát hiện kháng thể IgM và IgG, do Hàn Quốc sản xuất nhưng của hãng khác.

Bệnh nhân được nhập viện với chẩn đoán: Sốt xuất huyết.

Chụp Xquang phổi sau đó, bác sĩ phát hiện tổn thương nghi ngờ Covid-19, nên tiếp tục cho làm xét nghiệm rt-PCR ngoáy họng, kết quả dương tính với SARS COV-2.

Xét nghiệm bổ sung máu và nước tiểu, kết quả đều âm tính sốt xuất huyết, âm tính cả với vi-rút Zika và Chikungunya. Như vậy, xét nghiệm test nhanh sốt xuất huyết được coi là dương tính giả.

Xét nghiệm phát hiện Covid-19 hiện tại có 4 phương pháp chính:

- Phương pháp PCR

- Phương pháp rt-PCR

- Test nhanh phát hiện gen

- Test nhanh phát hiện kháng thể

Việt Nam chủ yếu sử dụng Kit xét nghiệm rt-PCR tự sản xuất bằng nguyên liệu (mồi và hóa chất) nhập từ Trung Quốc.

Ưu điểm của phương pháp này, vì là xét nghiệm phát hiện gen của virus nên không xảy ra hiện tượng dương tính giả, nghĩa là trường hợp nào dương tính chắc chắn đang nhiễm virus SARS-CoV-2; đây là lí do để rt-PCR được lựa chọn làm tiêu chuẩn vàng chẩn đoán xác định bệnh Covid-19.

Nhược điểm của rt-PCR là:

- Tất cả các khâu đều chuyên môn hóa cao.

- Thời gian cho kết quả lâu khoảng 5 giờ.

- Số ca âm tính giả nhiều. Nguyên nhân âm tính giả là do bệnh phẩm lấy bằng tăm bông quết họng, nếu thực hiện kĩ thuật không tốt, hoặc virus cư trú quá ít ở hầu họng và chủ yếu tập trung sâu dưới phổi nhưng bệnh nhân không ho bật ra vi-rút, thì tăm bông không lấy được mẫu virus để làm xét nghiệm.

Mới đây, Hàn Quốc đã viện trợ cho Việt Nam hàng trăm ngàn que thử, bản chất là Test nhanh phát hiện kháng thể chống lại virus đang tồn tại trong máu bệnh nhân. Nếu trong máu có kháng thể nghĩa là bị nhiễm virus ít nhất 1 lần.

Ưu điểm của phương pháp test nhanh:

- Một là "nhanh”: nghĩa là tốc độ rất nhanh chỉ mất 2-3 phút.

- Hai là “vận hành”: quá dễ và quá đơn giản!

- Ba là: độ nhạy rất cao.

Test nhanh đơn giản đến mức, người làm xét nghiệm không cần thiết phải được đào tạo chuyên biệt, chỉ cần điều dưỡng lấy máu tĩnh mạch, rồi cắm que thử theo đúng hướng dẫn ghi ngoài bao bì. Test nhanh không cần thiết bị gì đặc biệt.

Nguyên nhân gây âm tính giả: Cơ thể nhiễm virus chưa đủ thời gian tạo kháng thể, hệ miễn dịch cơ thể quá yếu không tạo đủ kháng thể.

Nguyên nhân dương tính giả: Người nhiễm virus đã khỏi hẳn nên máu có kháng thể. Do phản ứng chéo kháng nguyên kháng thể của virus khác (như virus sốt xuất huyết xảy ra với 2 ca bệnh ở Singapore).

Theo nhiều chuyên gia, trong tình huống dịch lan ra cộng đồng như tại nước ta hiện nay (ở cấp độ 3) thì test nhanh là cần thiết. Test không phải dùng để khẳng định ca bệnh mà dùng để chẩn đoán ca bệnh tại cộng đồng và truy dấu các trường hợp nhiễm bệnh.