Nhịn ăn gián đoạn có thể làm giảm bệnh Alzheimer? (07/01/2024)

Bệnh Alzheimer là nguyên nhân phổ biến nhất của chứng mất trí nhớ, đây là một chứng rối loạn thoái hóa thần kinh liên quan đến tuổi tác.

Nhịn ăn, đặc biệt là nhịn ăn gián đoạn, đang trở nên phổ biến trong giới nghiên cứu và công chúng. Đây là phương pháp đã được đề xuất để ngăn ngừa và điều trị các bệnh khác nhau, bao gồm các bệnh thoái hóa thần kinh, chẳng hạn như chứng mất trí nhớ.

Bệnh Alzheimer là loại bệnh mất trí nhớ phổ biến nhất và chưa có phương pháp chữa trị nào được biết đến. Do đó, các biện pháp can thiệp để cải thiện lối sống và quản lý các triệu chứng hành vi là những phương pháp chính để ngăn ngừa hoặc trì hoãn sự khởi phát của bệnh.

Bệnh Alzheimer là gì?

Bệnh Alzheimer là nguyên nhân phổ biến nhất của chứng mất trí nhớ, đây là một chứng rối loạn thoái hóa thần kinh liên quan đến tuổi tác, đặc trưng bởi sự mất trí nhớ cũng như các khả năng nhận thức và thể chất khác. Dự kiến đến năm 2060 sẽ có 14 triệu người mắc bệnh Alzheimer. Nguy cơ mắc bệnh tăng theo tuổi tác, đặc biệt là sau 60.

Nguyên nhân gây ra bệnh Alzheimer vẫn đang được nghiên cứu. Tuổi tác, gen, lối sống và môi trường được cho là góp phần vào nó.

Thật không may, vẫn chưa có cách chữa trị bệnh Alzheimer. Do đó, việc điều trị bao gồm các biện pháp can thiệp để duy trì sức khỏe não bộ và kiểm soát các triệu chứng hành vi nhằm trì hoãn sự khởi phát của chứng sa sút trí tuệ.

Nhịn ăn gián đoạn là gì?

Nhịn ăn gián đoạn là sự hạn chế lượng calo nạp vào bằng cách ăn uống theo định kỳ. Có nhiều kiểu nhịn ăn gián đoạn khác nhau, phổ biến nhất là nhịn ăn gián đoạn 16/8, tức là nhịn ăn 16 giờ hàng ngày, sau đó là thời gian ăn uống kéo dài 8 giờ.

Lợi ích của việc nhịn ăn có liên quan đến xeton, được tạo ra khi cơ thể thiếu glucose. Khoảng thời gian nhịn ăn cho phép cơ thể phân hủy chất béo. Chất béo được phân hủy để tạo ra ketone, chất mà các cơ quan (bao gồm cả não) sử dụng làm nguồn năng lượng khi không có đủ glucose.

Nhịn ăn gián đoạn có thể cải thiện sức khỏe não bộ như thế nào?

Nhịn ăn có thể cải thiện sức khỏe não bộ bằng cách thay đổi quá trình sản sinh insulin, giảm căng thẳng oxy hóa và viêm nhiễm, đồng thời tăng tính toàn vẹn của mạch máu.

Nhịn ăn có thể làm thay đổi việc sản sinh insulin

Mặc dù sự tích tụ của một số phân tử nhất định (mảng bám Aβ) thường được cho là nguyên nhân gây ra bệnh Alzheimer, tuy nhiên, cứ 3 bệnh nhân thì có 1 người không tích tụ mảng bám Aβ trong não. Những phát hiện này cho thấy có thể có nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra bệnh và một trong số đó có thể là các vấn đề về trao đổi chất, chẳng hạn như kháng insulin.

Chuyển hóa glucose và insulin bất thường trong não có liên quan đến bệnh Alzheimer. Một nghiên cứu đoàn hệ (hay còn gọi là nghiên cứu mới mắc) trên hơn 5.000 bệnh nhân kiểm soát đường huyết kém và mắc bệnh tiểu đường loại 2 đã cho thấy trí nhớ, khả năng đọc và điểm nhận thức tổng thể bị suy giảm nhanh hơn đáng kể so với những bệnh nhân có mức đường huyết bình thường.

Insulin là một loại hormone vận chuyển đường huyết đến các tế bào. Khi insulin không đủ hoặc hoạt động kém hiệu quả, glucose không thể đi vào tế bào, gây ra tình trạng đường huyết cao, kháng insulin (giảm độ nhạy insulin) và tiểu đường về lâu dài.

Nhịn ăn gián đoạn đã được chứng minh là cải thiện độ nhạy insulin, có liên quan đến bệnh tiểu đường và các bệnh tim mạch. Chức năng và sản xuất insulin lành mạnh rất quan trọng cho quá trình trao đổi chất và sức khỏe mạch máu tối ưu, ảnh hưởng đến sức khỏe não bộ và các bệnh tật.

Nhịn ăn gián đoạn có thể làm giảm căng thẳng oxy hóa

Căng thẳng oxy hóa là do sự tích tụ của các loại oxy phản ứng (ROS) và các gốc tự do, xuất phát từ các yếu tố sinh lý và môi trường, bao gồm trao đổi chất, hóa chất, ô nhiễm không khí và hút thuốc.

Căng thẳng oxy hóa gia tăng có thể làm hỏng tế bào, ảnh hưởng đến chức năng của chúng. Não rất giàu lipid và cần nhiều oxy, khiến tế bào não dễ bị oxy hóa hơn. Trong các nghiên cứu trên động vật, việc nhịn ăn gián đoạn đã được chứng minh là làm giảm căng thẳng oxy hóa bằng một số cơ chế, bao gồm tăng cường khả năng phòng vệ chống oxy hóa và khả năng tự thực bào trong tế bào thần kinh.

Nhịn ăn gián đoạn có thể giảm viêm

Một số nghiên cứu cho thấy việc cải thiện tình trạng viêm có thể trì hoãn sự khởi phát của chứng mất trí nhớ. Có thể có nhiều nguyên nhân đằng sau tình trạng viêm mãn tính, chẳng hạn như lão hóa, nhiễm trùng và các bệnh mãn tính.

Nhịn ăn gián đoạn có thể cải thiện cấu trúc mạch máu của não

Sức khỏe mạch máu rất cần thiết cho não vì máu mang tất cả các chất dinh dưỡng và phân tử cần thiết cho chức năng thích hợp. Cấu trúc mạch máu (mạch máu thần kinh) của não bao gồm một số đơn vị, bao gồm hàng rào máu não (BBB), chịu trách nhiệm vận chuyển các chất dinh dưỡng và phân tử từ máu đến dịch não.

Sự tích tụ các mảng β-amyloid được cho là một trong những nguyên nhân gây ra bệnh Alzheimer. Hàng rào máu não giúp loại bỏ β-amyloid khỏi não. Rối loạn chức năng trong cấu trúc mạch máu làm rối loạn chức năng của BBB, có thể ảnh hưởng đến việc loại bỏ các mảng β-amyloid.

Nhịn ăn có thể cải thiện tính toàn vẹn của mạch máu bằng cách cải thiện các tế bào nội mô, là lớp thành của tế bào trong mạch máu kiểm soát sự trao đổi chất của các phân tử. Một nghiên cứu trên các đối tượng nam giới trung niên khỏe mạnh cho thấy việc nhịn ăn gián đoạn có thể cải thiện chức năng nội mô.

Tác dụng phụ của việc nhịn ăn

Các tác dụng phụ như đau đầu, khó tập trung, thiếu năng lượng, tính khí thất thường và táo bón đã được báo cáo.

Nhịn ăn có thể gây ra rủi ro về sức khỏe ở một số nhóm dân số cụ thể, chẳng hạn như người già và bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường. Vì bệnh Alzheimer thường được nhận biết ở những người lớn tuổi, những người cũng có nguy cơ mắc các bệnh mãn tính cao hơn nên những ưu và nhược điểm của việc nhịn ăn phải được bác sĩ xem xét cẩn thận.

Mất khối lượng cơ do hạn chế calo có thể gây nguy hiểm cho người lớn tuổi. Tuy nhiên, các nghiên cứu điều tra tác động của việc nhịn ăn ở người lớn tuổi cho thấy thành phần cơ thể được cải thiện, giảm các dấu hiệu viêm trong máu và tăng chức năng nhận thức.

Nhịn ăn cũng có thể gây nguy hiểm cho bệnh nhân tiểu đường vì sự thay đổi nồng độ insulin và glucose.

Mức độ sa sút trí tuệ cũng có thể quyết định khả năng đạt được của việc nhịn ăn gián đoạn. Nhịn ăn có thể gây suy dinh dưỡng, tình trạng này thường là một vấn đề ở giai đoạn cuối của bệnh mất trí nhớ.

Một chuyên gia chăm sóc sức khỏe có trình độ phải đánh giá tính khả thi và lợi ích tiềm tàng của việc nhịn ăn đối với sức khỏe sinh lý và tâm lý của một cá nhân.

CTV Gia Khánh/VOV.VN (Biên dịch)
Healthline